عکس قدیمی، راز ساعت حرم مطهر را آشکار کرد
تاریخ انتشار: ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۷۶۵۰۱۳
عکس، یک سند نسبتاً قابل اعتماد در مطالعات تاریخی است؛ می‌گوییم «نسبتاً»، چون عکس، با وجود آن که برخی حقایق را آشکار می‌کند، اما نمی‌تواند دامنه اطلاع‌رسانی مبسوطی داشته باشد و از این رو، همچون دیگر اسناد، در ردیف شواهد تاریخی قرار می‌گیرد؛ ما در مطالعات تاریخی، چیزی به نام «حقایق» نداریم و آنچه هست، شواهد است و بس.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
ماجرای یک عکس خاص
به تازگی تصویری از دورنمای حرم رضوی، مربوط به دوره قاجار (احتمالاً اوایل دوره مظفری)، به دستم رسید که در برگیرنده یک نکته مغفول مانده تاریخی است؛ نکته‌ای که نگارنده این سطور، تا به حال در متون مربوط به تاریخ مشهد و دایرةالمعارف‌های انتشار یافته، ندیده است، تصویری از دورنمای بست پایین خیابان که امروزه ما آن را با عنوان «بست نواب صفوی» هم می‌شناسیم و پیش از انقلاب، به «بست صفوی» هم شهرت داشت؛ اما خب، نام قدیمی و اصلی آن، همان «بست پایین خیابان» یا به قول قدیمی‌های مشهد «بست پایین» است. امروزه می‌توان در حاشیه این بست، نماد‌های تاریخی بسیار ارزشمندی را مشاهده کرد؛ از دروازه «نقاره‌خانه» و مدارس میرزا‌جعفر و خیرات‌خان که مربوط به دوره صفوی است تا خودِ ساختمان نقاره‌خانه که یادگار دوران تولیت قوام‌الملک در عهد قاجار محسوب می‌شود و همین‌طور ورودی صحن نو (صحن آزادی) که در قدیم به «درِ تلگرافخانه» شهرت داشت. سیمای کلی عکسی که شما هم امروز آن را مشاهده می‌کنید، نشان می‌دهد که بست‌پایین، محل فعالیت مغازه‌های گوناگون و مسیر عبور نهر معروف خیابان یا همان نهر نادری بوده؛ اما آن چه در این تصویر، برخلاف همه شنیده‌های گذشته و گزارش‌های تاریخی است، قرار گرفتن ساعت حرم رضوی بر فراز ایوان شرقی صحن نو (صحن آزادی)، مشهور به «باب السلام» است.
بخش مغفول مانده یک ماجرا
تا جایی که می‌دانیم و البته در آثار مورخان تاریخ حرم رضوی و مشهد، مانند روانشاد عبدالحمید مولوی یا زنده‌یاد عزیزا... عطاردی یا حتی منبع جامعی مانند «دایرةالمعارف آستان قدس رضوی» نوشته شده‌است، نخستین ساعت، به شکل و شمایل امروزی آن، برای حرم رضوی، اواخر سلطنت ناصرالدین‌شاه و احتمالاً توسط اتابک اعظم در انگلیس خریداری و اوایل دوران حکومت مظفرالدین‌شاه به ایران حمل و بر فراز ایوان غربی صحن عتیق (سقاخانه) نصب شد، اما بر اساس آنچه در تصویر می‌بینیم، ظاهراً این همه ماجرا نیست و به نظر می‌رسد، ساعت مظفری را قبل از این که بر فراز ایوان غربی صحن عتیق نصب کنند، ابتدا در ایوان شرقی صحن نو، جانمایی و نصب کرده بودند؛ چرا؟ فعلاً چیزی در این باره نمی‌دانیم و باید منتظر انتشار اسناد جدید باشیم، اما فی‌المجلس می‌توان سه دلیل برای آن آورد:
دلیل نخست: تعداد ساعت‌های مدرن خریداری شده برای حرم رضوی، بیش از یکی بوده و به همین دلیل، یکی از آنها را برای نصب به صحن نو منتقل کرده‌اند.
دلیل دوم: مکان نصب، به دلایلی، ابتدا ایوان شرقی صحن نو تعیین شد و بعد، به دلایلی، آن را به مکان مشهور، بر فراز ایوان غربی صحن عتیق انتقال دادند.
دلیل سوم: مکان قرار گرفتن ساعت در صحن نو، مکان موقت بوده است و ساعت را تا تکمیل محل نصب در صحن عتیق، بر فراز ایوان شرقی صحن نو نصب کرده‌اند.
بررسی دلایل
به نظر می‌رسد دلیل اول را نتوان دلیل متقن و قابل اعتنایی دانست؛ در متون تاریخی، اشاره‌ای به این موضوع نشده و فعلاً سندی هم در این رابطه، انتشار نیافته است؛ ضمن این که می‌دانیم شرایط اقتصادی در دوره مظفرالدین‌شاه چندان روبه‌راه نبود و احتمالاً تنها خرید وی برای حرم رضوی، مربوط به نخستین مولد برق می‌شد که آن را ابتدای بست بالا (بست شیخ توسی امروزی) و در کوچه‌ای موسوم به «چراغ برق» نصب و «حیدرخان عمواوغلی» را هم برای تعمیر و نگهداری آن، استخدام کردند. مظفرالدین‌شاه برای تبلیغ این کار، دستور داده‌بود، طاق نصرت کوچکی در ایوان طلای صحن عتیق نصب و شب‌ها لامپی را بر فراز عکس وی در این طاق نصرت، روشن کنند، اما درباره دلیل دوم، می‌شود دقیق‌تر بحث کرد؛ می‌دانیم که قاجارها، بعد از رسیدن به قدرت و برای اظهار تبعیت از مذهب قاطبه مردم، تصمیم به انجام فعالیت‌های عمرانی در حرم رضوی داشتند. آقامحمدخان که به خسّت شناخته می‌شد، تنها نام خود را بر کتیبه‌ای داخل صحن عتیق نقش کرد؛ اما فتحعلی‌شاه که به دنبال تبلیغات بیشتر بود، تصمیم گرفت اقدام عمرانی متفاوتی در حرم رضوی انجام دهد. از آن جا که تقریباً انجام کار جدید در صحن عتیق غیرممکن یا بی‌فایده بود، فعالیت‌های عمرانی حرم در دوره قاجار، روی توسعه و تکمیل رواق‌ها و نیز، تأسیس صحنی جدید در محل باغ ایلخانی، واقع در شرق روضه منوّره متمرکز شد. به این ترتیب، روند ساخت صحن نو (آزادی فعلی) را آغاز کردند تا به نماد تکاپوی عمرانی در دوره قاجار تبدیل شود. فعالیت‌های ساخت و ساز و تزیینات این صحن، تا اواخر دوره ناصرالدین‌شاه ادامه داشت و ایوان غربی صحن نو هم، به تقلید از ایوان جنوبی صحن عتیق، طلا و به ایوان طلای ناصری مشهور شد. به همین دلیل، اصلاً بعید نیست که سفارش ساعت برای حرم رضوی، از ابتدا برای نصب در صحن نو بوده باشد؛ اما بعدها و به دلایلی، از جمله سنگینی ساعت و کم بودن تاب‌آوری ایوان شرقی صحن نو، آن را به ایوان غربی صحن عتیق منتقل کردند. می‌دانیم که بعدها، سنگینی این ساعت در صحن عتیق هم، دردسر درست کرد و در کنار نمِ نفوذ پیدا کرده از نهر نادری به پایه‌های ایوان غربی صحن عتیق، باعث نشست این ایوان شد که بعد از تعمیر ایوان، ساعت جدید خریداری شده توسط معاون‌التجار را، در مکان جدید و با سازه مدرن امروزی نصب کردند و ساعت قدیمی را دوباره به صحن نو بردند و بر فراز ایوان جنوبی این صحن قرار دادند که هنوز هم، همان جاست. دلیل سوم نیز، نمی‌تواند خیلی مقرون به صحت باشد؛ چون افزون بر کاهش جذابیتِ تبلیغی نصب ساعت، این اقدام هزینه‌های سنگینی داشت که بعید است از سوی متولی آن زمان، پذیرفته شده باشد.
منبع: خراسان
باشگاه خبرنگاران جوان وبگردی وبگردیمنبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: عکس قدیمی حرم مطهررضوی برای حرم رضوی بر فراز ایوان بست پایین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۷۶۵۰۱۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
رییسی: امروز در غرب شاهد تقابل آشکار جریان شرافت در مقابل شرارت هستیم
رئیس جمهور گفت: امروز شاهد تقابل جریان شرافت ِقشر آگاه و فهیم دانشجویی با جریان شرارتِ سردمداران متجاوز و متجاسر به قانون، حقوق و آزادی‌های انسانی غرب هستیم.
به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو،
آیت الله سید ابراهیم رئیسی بعد از ظهر امروز یکشنبه در جلسه هیات دولت، ضمن اظهار تاسف عمیق نسبت به آنچه در روزهای اخیر در محیط‌های دانشگاهی آمریکا و برخی کشورهای غربی رخ داده است، شکسته شدن حرمت دانشجو، استاد، دانشگاه و مراکز علمی، پژوهشی و تحقیقاتی، قانون، آزادی بیان، آزادی قلم و دفاع از حقوق انسان را فجایعی توصیف کرد که چهره حقیقی تمدن غرب را برای جهانیان آشکار و حقانیت مواضع جمهوری اسلامی ایران مبنی بر دروغ بودن ادعاهای غرب درباره دفاع از حقوق بشر و آزادی را اثبات کرد.
رئیس جمهور با بیان اینکه غربی‌ها با پنهان کردن چهره استبدادی و ضد حقوق بشری خود پشت شعارهای فریبنده، خود را مدافع این ارزش‌ها جا زده بودند، افزود: رخدادهای غزه پرده از این چهره غربی‌ها کنار زد و امروز شاهد تقابل جریان شرافت ِقشر آگاه و فهیم دانشجویی با جریان شرارتِ سردمداران متجاوز و متجاسر به قانون، حقوق و آزادی‌های انسانی غرب هستیم و باور داریم این حضور و ایستادگی آگاهانه دانشجویان آمریکایی و غربی روشنگری و بازدارندگی موثری در برابر جنایات رژیم صهیونیستی و حمایت‌های آمریکا خواهد داشت.
رئیسی با اشاره به رویکردهای حمایتی جریان علمی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران از حرکت‌های ضد صهیونیستی ابراز امیدواری کرد: رسیدن پیام همبستگی و حمایت دانشجویان و اساتید کشورمان از حرکت اخیر دانشجویان و اساتید آمریکایی و غربی، آنها را در احقاق حقوق ملت مظلوم و مقتدر فلسطین استوارتر می‌کند.
رئیس جمهور در ادامه سخنانش فرمایشات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با جامعه معلمان را بسیار روشنگرانه و چراغ راه دست‌اندرکاران تعلیم و تربیت کشور توصیف و تاکید کرد: عمل به این رهنمودها جریان تعلیم و تربیت کشور را روز به روز به جایگاه شایسته خود نزدیک‌تر خواهد کرد، لذا تکلیف همه دست‌اندرکاران آموزش و پرورش برای تحقق این رهنمودها مضاعف است.
در جلسه امروز هیئت دولت وزیر نفت در گزارشی از فعالیت‌های پالایشگاه آبادان، با اشاره به اینکه در سال ۱۳۹۴ وزیر نفت وقت با اعلام زیان‌ده بودن این پالایشگاه گفته بود، دولت حاضر است آن را رایگان واگذار کند، خاطرنشان کرد: با اقداماتی که در دولت مردمی با تکیه بر توان سازندگان، متخصصان و پیمانکاران داخلی و به بهره‌برداری رساندن فاز دوم این پالایشگاه انجام شد، پالایشگاه آبادان امروز یکی از سود ده‌ترین واحدهای تولیدی است که سال گذشته ۱۲ همت سودآوری داشته است.
مهندس اوجی با اشاره به رسیدن تولید بنزین در این پالایشگاه از ۸ میلیون لیتر در روز در ابتدای دولت مردمی به ۱۵ میلیون لیتر، تولید گازوئیل از روزانه ۱۵ میلیون لیتر به ۱۹ میلیون لیتر و کسب رتبه نخست صادرات در بورس کالا و انرژی در سال گذشته گفت: تا ۲ ماه آینده واحد هیدروکراکر این پالایشگاه نیز به بهره‌برداری خواهد رسید و مابه‌ازای ارزی تولید گازوئیل یورو ۵ آن ۳ میلیون یورو دیگر افزایش خواهد یافت.
وزیر نفت همچنین با اشاره افزایش ۲۱۰ هزار بشکه‌ای تولیدات و تامین خوراک مجتمع‌های پتروشیمی تبریز، شازند، بندرامام، بوعلی و رازی، افزود: در طول فعالیت دولت مردمی تعداد محصولات تولیدی این پالایشگاه از ۲۱ محصول در سال ۱۴۰۰ به ۳۴ محصول رسیده و با اقدامات انجام شده فقط در سال گذشته ۱۳۰۰ فرصت شغلی ثابت و غیرثابت در این مجتمع ایجاد شده که امسال نیز ۶۰۰ نفر به نیروهای شاغل در پالایشگاه اضافه و حداقل هزار نفر نیز در پیمانکاری‌های توسعه فاز ۳ آن مشغول فعالیت خواهند شد.
در ادامه جلسه امروز رئیس کل بانک مرکزی نیز با اعلام این خبر که بر اساس گزارش‌های تهیه شده نرخ رشد نقدینگی که تا پایان اسفند سال گذشته به ۲۴ درصد کاهش یافته بود، در فروردین به ۲۳ درصد رسیده است، اظهار داشت: بر اساس این گزارش نرخ رشد پول نیز که سال گذشته ۳۳ درصد بود، تا ۱۶ فروردین امسال به ۱۶ درصد کاهش یافته است.
فرزین در توضیح این گزارش افزود: رشد پول معیار مهمی برای انتظارات تورمی است و کاهش نرخ رشد آن نشانگر کاهش انتظارات تورمی است. همچنین در فروردین امسال میزان دارایی‌های ارزی کشور حدود ۲۰۰ میلیون دلار افزایش یافته که به معنای تراز مثبت ۲۰۰ میلیون دلاری خرید دارایی‌ها ارزی نسبت به فروش آن است.
حقوق کدام یک از ایثارگران در سال ۱۴۰۳ افزایش داشت؟